Il piccolo Hans - anno XVII - n. 69 - primavera 1991

NOTE 1 Questa particolare forma della passione della lingua originaria è l'oggetto del bellissimo libro di Alessandro Bausani, Le lingue inventate, Roma, Ubaldini, 1970, e dell'altrettanto avvincente libro di Marina Yaguello, Les fous du langage, Paris, Seuil, 1984. 2 Antico Testamento, Genesi, 2, 19. 3 Antico Testamento, Genesi, 11, 1-9. 4 P. Grimal, Dictionnaire de la Mythologie Grecque et Romaine, Paris, Presses Universitaires de France, 1951. 5 G. S. Kirk, The Nature of Greek Myths, London, Penguin Books, 1974 (trad. it. La natura dei miti greci, Bari, Laterza, 1977). 6 G. Kirk, op. cit. 7 D. Sperber, Le savoir des anthropologues, Paris, Hermann, 1982. 8 Cfr. Lévi-Strauss, Le totémisme aujourd'hui, Paris, PUF, 1962. 9 D. Sperber, op. cit., corsivo mio. 10 W.R. Bion, Elements of Psychoanalysis, London, Heinemann, 1963, cap. XVII. 11 D. Sperber, op. cit. 12 W.R. Bion, «On arrogance», 1957. 1 3 W.R. Bion, Elements... 14 D. Sperber, op. cit. 15 Dante, De vulgari eloquentia, Liber primus, VII, La Torre di Babele. 16 Dante, De vulgari eloquentia, IV, «Soli homini datum fuit loqueretur... et sub quo ydiomate primiloquium emanavit». 17 Dante, Divina Commedia, Paradiso, Canto XXVI. 18 Dante, De vulgari eloquentia, VII, «Dispudet, heu, nunc humani generis ignominiam renovare! ... Num fuerat satis ad tui correptionem quod,, per primam prevaricationem eluminata, delitiarum exulabas a patria?». 19 Dante, De vulgari eloquentia, IX, «Nos autem oportet quam nunc habemus rationem periclitari, cum inquirere intendamus de hiis in quibus nullius auctoritate fulcimur, hoc est de unius eiusdemque a principio ydiomatis variatione secuta». 20 Dante, Divina Commedia, Paradiso, Canto XXVI. 21 W. Benjamin, Uber Sprache uberhaupt und uber die Sprache des Menschen, Gesammelte Schriften, Frankfurt am Main, Suhrkamp Verlag (trad. it. Sulla lingua in generale e sulla lingua dell'uomo, Metafisica della gioventù. Scritti 1910-18, Torino, Einaudi, 1983). 22 Dante, De vulgari eloquentia, IX, «Cum igitur omnis nostra loquela (preter illam homini primo concreatam a Deo) sit a nostro beneplacito reparata post confusionem illam, que nil fuit aliud quam prioris oblivio, et homo sit instabilissimum atque variabilissimum animal, nec durabilis nec continua esse potest, sed sicut 185

RkJQdWJsaXNoZXIy MTExMDY2NQ==